In 1989 zag alles er heel goed uit voor Japan. Er was een virtuous circle gaande van hoge geldgroei, productiviteitsstijging, schaarste aan grond. Na 1990 keerde dit. De hoge groei met 10% geldgroei was ineens voorbij en de hoge stijging van de productiviteit ook. De waarde van grond begon in te storten. Japan prikte zelf de bubbels door. Men zag aanvankelijk niet dat de goede tijden voor een lange tijd voorbij waren. Men ging (net als VS rond 1930) eerst eens de rente verhogen. De overheid begon pas na enige tijd met geld te smijten en hield dit decennia lang vol. De Japanse economie kwam daardoor niet in een depressie (ook door meer goedkope grondstoffen als rijst te importeren), maar het groeitempo versnelde niet. Bezuinigingen om het tekort te verlagen van de overheid met de beruchte BTW verhoging in 1997 pakte al helemaal verkeerd uit.
Wel goed ging de eneorme quantitative easing na 2002 die in 2006 (met als gevolg de Kredietcrisis) werd teruggedraaid. De groei stokte meteen. Dit was duidelijk verkeerd: de deflatie kwam terug. De yen werd sterker zodat verliezen geleden werden op de ankopen van Amerikaanse staatsleningen.
De enorme aankopen van amerikaanse staatsleningen door de Bank of Japan waren een enorm succes omdat daardoor de yen verzwakte en er extra inkomen Japan binnenkwam uit de veel hogere Amerikaanse rente gefinancierd met de lage Japanse rente.
In 2009 begonnen Zwitserland, het VK en de VS met hun grote experiment van actief kopen van staatsleningen/ door staat gegarandeerde leningen (maar dan wel de eigen leningen). Dit is het Grote Experiment waar zo negatief over geschreven wordt. Tot op heden (2010) is het Grote Experiment een doorslaand succes. Het vertroebelt wel bepaalde markten (inflation linked bonds) maar het werkt: de asset economy komt terug, banken maken weer winsten, de prijzen van huizen stijgen en de credit spreads dalen waardoor de verliezen van banken omslaan in winsten (ook door steile yield curve).
Monetair en fiscaal beleid 2010 is een heel ander, veel sneller bijgetseld beleid, dan Japan 1990.
Productiviteitsstijging is ook een ander verhaal. Japan had decennia lang hoge productiviteitsstijging door opklimmen naar het productiviteitsniveau van de VS en Europa. Toen dat niveau gehald was, kon Japan niet doorzetten door een hogere productivitet te krijgen an de VS. Integendeel, in de jaren 90 nam produciviteitsstijging in de VS enorm toe en zakte deze totaal weg in Japan (na 2002 haakte Japan overigens weer aan). In de VS ligt productiviteietsstijging sinds 1995 op een structureel hoger niveau. In 2009 lijkt het tempo te versnellen (dit is zeer tegen alle analyses in die een flinke neergang aangeven voor de productiviteitsstijging na 2008). Dus productiviteit zou verbeteren terwijl investeringen achterbleven. Dat wil men niet accepteren in de economenwereld. Dat is de les van de Kondratieffgolf: we zitten in de derde meest gunstige fase van productiviteitsstijging. Die is gebaseerd op het goedkoop toepassen van ICT, innovatiewinsten uit nieuwe ideeën (overvloedig door opkomst inetrnet) en goedkoop uitbesteden naar Emergig Markets. Maar vooral de tijdgeest die toestaat dramatisch te reorganiseren met vreselijke gevolgen voor de werknemers helpt productiviteit enorm. Dat mag van de tijdgeest. Dit betekent hoge productivteitswinst in de multifactorproductiviteit restfactor die overblijft na verbetering kwalietiet arbeid en productviteit kapitaal). D productiviteitssprong wordt gemaakt via beter human capital (internet), beter organiseren (wegdoen verliesgevende activiteiten.
Productiviteitsstijging is dus ook een beter verhaal. Dat komt niet door goed beleid VS 2010 en secht beleid 1990 Japan, maar omdat we nu per ongeluk in het gode deel van de Kondratieffgolf zitten. De grote investeringen zitten nu in human capital en daar is geen bankkrediet voor nodig.
Japan investeerde steeds onrendabeler in infrastructuur (demografie hopeloos). VS heeft op dat gebied meer kansen (en Emerging Markets helemaal veel).
No comments:
Post a Comment